Khi tôi được điều về làm bí thư huyện ủy Tiên Sơn, bí thư tỉnh ủy đã gọi tôi lên trên phòng ông để dặn dò.
-Huyện Tiên Sơn của cậu là một huyện phức tạp nhất Tỉnh. Mà trong huyện ấy xã Tiên sơn là trọng điểm. Vì vậy tỉnh ủy mới quyết định điều cậu về đấy . Cậu trẻ tuổi, có học thức lại là dân sở tại . Khó khăn đấy nhưng tôi tin là cậu không phụ lòng tin của tỉnh ủy và tôi.
Tôi thở dài. Còn biết nói gì nữa. Trong hàng ngũ tỉnh ủy viên tôi là người trẻ nhất vậy thì những chỗ khó khăn không tôi đi thì ai đi. Vả lại đấy chính là nơi mà tôi đã sinh ra và lớn lên. Được điều về chính quê hương bản quán của mình thì từ chối sao tiện.
Thế là hôm sau tôi khoác ba lô về huyện. Hôm bàn giao địa bàn với bí thư huyện cũ nay được điều lên tỉnh nhận nhiệm vụ mới , tôi hỏi ông ta.
-Thế tình trạng mâu thuẫn Lương – giáo ở địa bàn xã Tiên sơn huyện ta hiện nay ra sao?
-Phức tạp lắm cậu ạ-- Ông ta bảo tôi—Mọi quyết định của huyện đề ra đều bị nhà thờ xúi dục giáo dân chống lại. Mà họ chống ra mặt cơ chứ không phải ngầm ngầm như trước đâu.
Tôi cảm thấy bức bối. Tôi vẫn biết tình hình xã Tiên Sơn phức tạp vì cả một xã theo công giáo nhưng tôi không ngờ rằng nó lại phức tạp đến thế. Tôi luôn nghĩ rằng chỉ cần mình phục vụ lợi ích của người dân là họ sẽ ủng hộ mình dù là Lương hay là Giáo.
-Bác nói cụ thể xem nào. Chủ trương nào của huyện mà bị giáo dân phản đối?
-Thì đấy, cái mương dẫn nước để tưới cho những cánh đồng phía nam của huyện phải đi qua khu vực nhà thờ. Giáo dân không đồg ý cho đào nên phải gác lại đã hai năm nay rồi.
-Thế thái độ của các cha xứ thế nào khi chính quyền đến làm việc?
-Thì ngoài miệng họ luôn nói là ủng hộ các quyết định của chính quyền nhưng bên trong lại ngầm xúi dục giáo đân phản đối.
Quả thật nếu đúng là như thế thì là một việc rất nan giải. Tôi quyết định ngày mai sẽ đến nhà thờ để xem xét tình hình.
Sáng hôm sau, Chủ nhật, tôi đến nhà thờ dự lễ.
Tôi vào hẳn trong nhà thờ đứng lẫn vào đám giáo dân đang dự lễ ngày chủ nhật. Mở đầu buổi lễ, ban đồng ca của nhà thờ hát thánh ca. Một đám các cô gái, cô nào cũng mặc áo dài trắng xếp thành ba hàng đứng ngay dưới chân tượng đức chúa đang bị đóng đinh câu rút. Tôi chú ý ngay đến cô gái có lẽ là trưởng ban đồng ca của nhà thờ. Vì tôi thấy cô ta đứng ra xắp xếp vị trí cho từng cô gái trong ban đồng ca. Một cô gái đẹp, nhất là đôi mắt. Một đôi mắt to, đen và khi cô hát, đôi mắt ấy ngước nhìn về phía xa thành kính , mơ hồ, mang một nét gì thăm thẳm xa vắng Bản thánh ca vang lên. Tất cả đứng im , mắt nhìn lên tượng đức chúa. Một giai điệu vừa thành kính vừa tôn nghiêm khiến cho những suy nghĩ vơ vẩn của tôi biến mất. Tan buổi lễ, người ta mới nhận ra tôi là người lạ mặt. Cha xứ tiến lại phía tôi. Tôi chìa tay ra bắt tay ông ta và tự giới thiệu
-Tôi là bí thư huyện ủy mới về đây nhận công tác. Hôm nay đến thăm đức cha và bà con giáo dân.
Đức cha , một người đã luống tuổi nhưng có một cặp mắt rất tinh anh. Ông ta nhìn tôi với cặp mắt đầy ngờ vực
-Quý hóa quá. Chẳng mấy khi được ông bí thư đến thăm. Mời ông vào phòng khách sơi nước.
Nói xong ông ta quay sang bảo với người trợ tế
-Thầy bảo với mấy ông trùm họ đạo vào phòng khách để tiếp ông bí thư luôn thể nhé
Tôi biết ông ta muốn dùng số đông để làm áp lực với tôi. Đầy mình kinh nghiệm , tôi nóingay :
-Không! Thưa đức cha. Hôm nay tôi đến đây với tư cách cá nhân để thăm đức cha. Còn với bà con giáo dân. Tôi định một hôm nào đó xin đức cha đưa tôi đến nói chuyện với họ.
Chúng tôi vào phòng khách. Sau một tuần trà đầu, Đức cha bắt đầu với một vẻ thăm dò.
-Hôm nay ông bí thư đến đây chắc có điều gì dạy bảo?
Tôi nhìn xung quanh, trong phòng chỉ còn lại hai người. Tôi suy nghĩ một lúc . Lúc đầu khi chưa đến đây tôi cũng định chỉ nói vấn đề một cách xa xôi để đức cha hiểu tôi là người như thế nào mà khuyên bảo giáo dân của mình. Nhưng bây giờ, khi ngồi trong phòng khách này, tôi lại thấy tốt nhất là mình nên cận chiến. Tôi vào thẳng vấn đề.
-Hôm nay tôi đến đây trước hết là muốn đến thăm sức khỏe của đức cha, xem tình hình làm ăn của bà con giáo dân và cũng muốn hỏi đức cha : Tại sao nhà thờ lại không muốn cho xã đào con mương qua địa phận nhà thờ?
Tôi hỏi mà mắt nhìn xoáy vào đức cha thái độ khác hẳn với những lời lẽ nhũn nhặn lúc ban đầu. Tôi cố làm cho ông ta hiểu tôi đã sẵn sàng đương đầu. Ông ta hiểu. Ông ta không lảng tránh cặp mắt của tôi nhưng cách trả lời thì lại như một con lươn không thể nắm bắt được. -Ấy chết! Ông bí thư nói thế thì oan cho nhà thờ quá. Chúng tôi có quyền gì mà ngăn cản công việc của chính quyền?
Tôi cười đứng dậy. Tôi biết trước nhà thờ sẽ chối việc này mà sẽ đổ hết lỗi cho giáo dân của mình. Tôi đi mấy bước đến trước mặt đức cha nói một cách từ tốn
-Tôi có hai cách để giải quyết vấn đề này. Tôi nói và để tùy cho đức cha lựa chọn.
